Ladda ner presentationen
Presentation laddar. Vänta.
1
Dr. Björn Karlsson Mannvirkjastofnun
Tæknilegt áhættumat og áhættugreining – notkun í opinberu eftirliti Dr. Björn Karlsson Mannvirkjastofnun
2
Yfirlit Bakgrunnur Hvað er áhættustjórnun, -mat og -greining?
Ýmsar áhættutegundir; öryggi, heilsa, umhverfi Áhættugreiningaraðferðir 3 dæmi; Vatnsverndarsvæði, olíuhöfn, jarðgöng Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
3
Hvað er áhætta? Hvar eru áhættur?
Öll starfsemi skapar áhættu. Öll starfsemi sætir áhættu. ... sem setur kröfu um virka áhættustjórnun.
4
Aukin þörf á áhættustjórnun
Stærri og flóknari kerfi Samfélagið er viðkvæmara fyrir skaða Krafa um aukin afköst og hraða Minni byrgðageymsla, Aukinn flutningur á landi, osfrv Aukin tölvustýring, minna gegnsæi Samsetning stofnana og fyrirtækja breytist hratt Nútímavæðing í dreyfingu Framleiðni eykst Við viljum lifa við há lífsgæði og vera samkeppnishæf, á sama tíma og ferlin bera með sér sífellt aukna áhættu
5
Dæmi um kröfur í lögum Lög um hollustuhætti og mengunarvarnir
Lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum Lög um eiturefni og hættuleg efni Lög um brunavarnir Seveso II + mörg önnur lög og reglugerðir
6
Dæmi um svör sem vantar Á að leyfa starfsemina?
Þarf að fara út í áhættuminnkandi aðgerðir? Hvaða lausn á að velja af þeim valkostum sem í boði er? Hvaða aðra starfsemi má leyfa í næsta nágrenni?
7
Yfirlit Bakgrunnur Hvað er áhættustjórnun, -mat og -greining?
Ýmsar áhættutegundir; öryggi, heilsa, umhverfi Áhættugreiningaraðferðir 3 dæmi; Vatnsverndarsvæði, olíuhöfn, jarðgöng Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
8
Hvað er áhættustjórnun?
Áhættugreining Kerfisbundin notkun stjórnunaraðferða, -ferla og hagnýtra aðferða til að greina, meta og stjórna áhættu * Ákveða umfang greiningar * Finna áhættur * Greina líkindi, afleiðingu Áhættumat * Ásættanleg áhætta * Greina valkosti Bæði til að fyrirbyggja slys og til að takmarka skaða Áhættuminnkun * Ákvörðunartaka * Framkvæmd * Eftirlit
9
Hvað er áhættustjórnun?
Hugtök, “terminology” Íslenska Enska Sænska Áhættugreining Risk analysis Riskanalys Áhættumat Risk assessment Riskvärdering Áhættustjórnun Risk management Riskhantering
10
Skilgreining áhættu Áhætta er margfeldi líkinda á og afleiðinga af einstökum atburði sem veldur skaða. Áhætta = líkindi * afleiðing Hægt að reikna á mismunandi hátt Hægt að setja fram á mismunandi hátt
11
Yfirlit Bakgrunnur Hvað er áhættustjórnun, -mat og -greining?
Ýmsar áhættutegundir; öryggi, heilsa, umhverfi Áhættugreiningaraðferðir 3 dæmi; Vatnsverndarsvæði, olíuhöfn, jarðgöng Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
12
Áhættutegundir- ýmis atriði sem hafa áhrif
Innri eða ytri skaði Tíður atburður - sjaldgæfur Fjárhagslegur - Efnislegur Samþjappaður- Útbreiddur Bein afleiðing – Yfir langan tíma Mælanlegt, einfalt ferli - ”Loðið”, flókið ferli Eigin áhætta – Áhætta annarra Ástæða greiningar: Lög og reglur eða Tap Náttúrulegur - ”Man made”
13
Tæknilegar hættur - eftirlit
Öryggi (skyndilegur líkamsskaði / dauði) Heilsa (langvarandi áhrif, ólæknandi skaði) Umhverfi (skaði á umhverfi og lífríki) Oft kallað: S, H & E, (Safety, Health, Environment) S, H & M, (Säkerhet, Hälsa, Miljö)
14
ÁHÆTTA Ö, H & U áhættur Sama skilgreining á áhættu
Áhættuuppruni + Tegund skaða + Áhrif ÁHÆTTA Sama skilgreining á áhættu Sami bakgrunnur hvað varðar mat Svipuð verkfæri notuð við greiningu Möguleiki á samþættu áhættustjórnunarkerfi
15
Samþætting áhættustjórnunar Ö, H & U
Ö, H & U áhættur Samþætting áhættustjórnunar Ö, H & U Fjarlægð (metrar) Tími (sekúndur) 109 106 103 100 Umhverfi Heilsa Öryggi
16
Yfirlit Bakgrunnur Hvað er áhættustjórnun, -mat og -greining?
Ýmsar áhættutegundir; öryggi, heilsa, umhverfi Áhættugreiningaraðferðir 3 dæmi; Vatnsverndarsvæði, olíuhöfn, jarðgöng Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
17
Hvernig er hægt að mæla þetta?
Áhættugreining Hvað getur gerst? Hvaða líkur? Hve stór skaði? Hvernig er hægt að mæla þetta?
18
Áhættugreiningaraðferðir
Þrjár helstu tegundir aðferða: Huglægar (Qualitative) Index aðferðir (semi-Quantitative) Magnbundnar (Quantitative)
19
Huglægar áhættugreiningaraðferðir
Ýmsar tegundir Tékklistar (Checklists) Gróf greining Hazop FMEA Hvað-ef (What-if) Einfaldar Oft notað til að finna og ákvarða uppruna áhættu Dæmi: Tékklisti flugmanns fyrir flugtak
20
Index aðferðir Nokkur dæmi Samanburður mögulegur Stærðargráða
Mond Dow Áhættu index fyrir veggöng Samanburður mögulegur Stærðargráða En.... auðvelt að mistúlka Dæmi: Index greining á Hvalfjarðargöngum Graderingsmetoder.
21
Index, dæmi um framsetningu
Mjög miklar afleiðingar D G I Miklar afleiðingar B E H Óverulegar afleiðingar A C F Ólíklegt Frekar ólíklegt Líklegt
22
Magnbundin áhættugreining (QRA)
Ýmsar aðferðir QRA/PSA Atburðatré (event tree) Bilanartré (fault tree) Dæmi um forritið Flóknir útreikningar Líkan af ”raunverulegu” ferli til að ákveða afleiðingu
23
Atburðatré
24
Mælikvarði á áhættu Ásættanleg áhætta? Mælt sem Einstaklingsáhætta
Gróft dæmi: Líkur á dauðaslysi í umferð per ár er ca 0,5/10000 eða 0,5*10-4 Mælt sem Samfélagsáhætta Meðaláhætta F/N línurit
25
Einstaklingsáhætta, á við ákveðinn stað
10-6 10-5 10-4
26
Samfélagsáhætta Meðaláhætta S(pi*ki) Áhættuprófíll - F/N línurit
27
Dæmi 1: Flutningur olíu Gerð viðbragðsáætlunar vegna flutnings á olíu og bensíni á Suðurlandsvegi Verndun vatns (heilsu manna) og lífríkis (lax, silungur, urriði) vegna slyss Áhættugreining var framkvæmd Ásættanleg niðurstaða vegna heilsu, en ekki vegna lífríkis Engin áhættuminnkandi aðgerð framkvæmd en viðbragðsáætlun bætt
28
Dæmi 1: Flutningur olíu
29
Dæmi 1: Flutningur olíu Aðferðafræði - viðmið
30
Dæmi 1: Flutningur olíu
39
Dæmi 1: Flutningur olíu Niðurstaða: Heilsa, áhætta ásættanleg, þeas lítil áhætta að vatnið lykti og fólk vilji ekki drekka það
40
Dæmi 1: Flutningur olíu Niðurstaða: Lífríki, ekki ásættanleg áhætta, þeas áhrif á dýralíf (lax, silungur og urriði) í ám og vötnum
41
Dæmi 2: Hvalfjarðargöng
6 km löng tvístefnu-göng undir fjörð Einfalt rör (þeas engin björgunargöng) Eftir að göngin voru tekin í notkun var gerð ítarleg áhættugreining Sú vinna leiddi til ákveðinna áhættuminnkandi aðgerða
42
Dæmi 2: Hvalfjarðargöng
Um 30 sviðsmyndir settar fram, m.a. eftirfarandi varðandi eldsvoða: Eldur í fólksbíl 1-6 MW Eldur í 2-3 fólksbílum, ca MW Eldur í vöruflutningabíl, ca MW Eldur í olíuflutningabíl MW Hermilíkön voru notuð til að reikna afleiðingar
43
Dæmi 2: Hvalfjarðargöng
Atburðatré fyrir fólksbíl
44
Dæmi 2: Hvalfjarðargöng
Atburðatré fyrir þungaflugningabíla
45
Dæmi 2: Hvalfjarðargöng
Samfélagsáhætta, 100 ítranir
46
Dæmi 3: Íbúðir við Örfirisey
Hugmynd kom fram um landfyllingu og íbúðabyggð við Örfirisey Við greiningu á áhættu var aðferðafræði Health and Safety Executive i UK notað Tekið var tillit til sprengiáhættu (vegna Buncefield slyssins) og eldsvoða í mörgum tönkum Aðferðafræðin skiptir vandanum niður á 3 svæði, eitt innri, miðju og ytra svæði Engin aukin áhætta er utan við ytra svæðið
47
Dæmi 3: Íbúðir við Örfirisey
48
3 svæði sem endurspegla líkur
Dæmi 3: Íbúðir við Örfirisey 3 svæði sem endurspegla líkur COWI Consult: The three zone boundaries correspond to a probability that an individual will sustain a certain measure of harm - the so-called 'dangerous dose'. Dangerous dose would lead to: severe distress to all a substantial number requiring medical attention; some requiring hospital treatment; and some (about 1%) fatalities.
49
Dæmi 3: Íbúðir við Örfirisey
50
Dæmi 3: Íbúðir við Örfirisey
51
Dæmi um notkun á niðurstöðu
Kröfur uppfylltar (lög, reglugerðir)? á hönnunarstigi í rekstri, rekstrareftirlit Minnka samanlagða áhættu kostnað vegna skaða Hámörkun notkun hráefnis og mannafla stefnumörkun
52
Yfirlit Bakgrunnur Hvað er áhættustjórnun, -mat og -greining?
Ýmsar áhættutegundir; öryggi, heilsa, umhverfi Áhættugreiningaraðferðir 3 dæmi; Vatnsverndarsvæði, olíuhöfn, jarðgöng Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
53
Mat á áhættu Margt hefur áhrif á matið Dreyfing eftir því hver tekur ákvarðanirnar tekur áhættuna ber kostnaðinn nýtur niðurstöðunnar Áhættuhegðun (persónuleiki) Hve lengi get ég lifað leiðinlegu lífi ef ég hætti að gera allt sem er skemmtilegt? Er það þess virði? ….. Hversu mikið skemmtilegra verður líf nágranna míns ef ég hætti að skemmta mér? Er það þess virði?…..
54
Áhættuskynjun – hvað hefur áhrif á áhættumat okkar?
Áhætta tekin af fúsum vilja – þvinguð áhætta Þekkt – óþekkt Stærð skaðans Kynslóð framtíðarinnar Bráður skaði – langvinnur skaði Náttúruleg – tæknileg Réttlát - óréttlát
55
Áhættutjáskipti – hvernig samfélagið upplifir áhættu
Traust til þess aðila sem miðlar upplýsingum Samfélagslega uppmögnuð áhætta Samfélagið vill ekki ræða áhættuna ”Not in my backyard” Opin umræða / leynd Virk áhættutjáskipti eru mikilvæg! Förtroende för den som kommunicerar - det är 9ggr enklare att förlora trovärdighet än att vinna Socialt förstärkt - TV, media, diskussion överdriver vissa risker (BSE) Socialt icke accepterade - tvärt om effekt, t.ex. gonorre, aids, självmord. Rädsla för copy cat Not in my backyard Transparancy / secrecy
56
Stefna áhættustjórnunar
Flytja Selja eða tryggja Eyða Minnka Sætta sig við Hunsa eða vanrækja
57
Yfirlit Bakgrunnur Af hverju stjórna og greina áhættu?
Hvað er áhættustjórnun? Skilgreining áhættu, áhættutegundir Áhættugreiningaraðferðir Áhættumat, áhættuskynjun, áhættutjáskipti Áhættuminnkun Lokaorð
58
Áhættuminnkandi aðgerðir
Innbyggt öryggi (inherent safety) Fyrirbyggjandi aðgerðir Fyrirbyggjandi, takmarkandi aðgerðir Viðbragðsáætlanir, undirbúningur björgunaraðgerða Viðbragðsaðgerðir, framkvæmd björgunaraðgerða Aðgerðir eftir að skaðinn er skeður Byrja á 1, enda á 6!
59
Áhættuverkfræði er ung verkfræðigrein en aðferðirnar eru til!
Lokaorð Einkenni þroskaðrar verkfræðigreinar: Vel skilgreint orðasafn, hugmyndafræði, ferli Nýtileiki og takmarkanir skýrar Margir vel þjálfaðir notendur Áhættuverkfræði er ung verkfræðigrein en aðferðirnar eru til!
60
Lokaorð Áhættustjórnun er ákaflega margþætt og þverfagleg
Hægt er að samhæfa áhættustjórnun á sviðum Öryggis, Heilsu og Umhverfis Hröð þróun innan áhættuverkfræði, aðferðir eru til, skortur á menntun og þjálfun
Liknande presentationer
