مینا نوروزی راد – محمد آرشی

En presentation över ämnet: "مینا نوروزی راد – محمد آرشی"— Presentationens avskrift:

1 مینا نوروزی راد – محمد آرشی Mina.norouzirad@gmail.com
پرسش‌نامه مینا نوروزی راد – محمد آرشی

2 پرسشنامه را اختراع نمود.
پرسشنامه یکی از ابزار پژوهش بوده که از مجموعه‌ای از سوالات تشکیل شده است و هدف جمع‌آوری اطلاعات از پاسخ دهندگان را دنبال می‌کند. اگرچه اغلب آن‌ها را برای آنالیز آماری پاسخ دهندگان سامان داده‌اند، همیشه شرایط این‌گونه نیست. فرانسیس گالتون پرسشنامه را اختراع نمود.

3 معایب پرسش‌نامه مزایای پرسش‌نامه باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که افراد به‌راحتی قادر به خواندن و پاسخ دادن به آن‌ها باشد. در بعضی گروه‌ها استفاده از پرسشنامه مناسب نیست دارای اشکالات بسیار مربوط به ساختار و جمله‌بندی سوال است ارزان نیاز به تلاش فراوان سوال‌کننده ندارد دارای پاسخ استاندارد می‌باشند امکان جمع‌اوری داده‌ها را ساده‌تر می‌کند

4 سوالاتشان در یک فهرست یا مقیاس جمع شده‌اند
انواع پرسش‌نامه سوالاتشان در یک فهرست یا مقیاس جمع شده‌اند آزمون‌ها (صفات پنهان، نگرش‌ها، ...) متغیرهای جداگانه را اندازه‌گیری می‌کنند نظرسنجی (مثلا اولویت‌ها، رفتارها، حقایق، ...)

5 حالات اجرای پرسش‌نامه پرسشنامه رو در رو : این پرسشنامه همان مصاحبه انعطاف ناپذیر است که به صورت حضوری پرسش ها از افراد پرسیده می شود و پاسخ ها را پرسشگر در برگه پرسشنامه وارد می کند.  پرسشنامه خود تکمیلی: پرسشنامه در اختیار فرد یا گروه قرار می گیرد و فرد به تنهائی و یا به صورت گروهی یه پرسش ها پاسخ می دهند .  پرسشنامه پستی : پرسشنامه برای افراد از طریق پست ارسال می شود . فرد پس از تکمیل آنرا برای محقق عودت می دهد.  پرسشنامه الکترونیک : در این نوع از پرسشنامه که به تازگی موارد استفاده از آن گسترش یافته است ، محقق با استفاده از شبکه های اطلاع رسانی و اینترنت ، اقدام به ارسال پرسشنامه الکترونیک برای افراد می کند و افراد پاسخ ها را در همان پرسشنامه وارد و با پست الکترونیک برای محقق باز می گردانند.در برخی موارد ممکن است افراد نسخه ای از پرسشنامه را چاپ کرده و بعد از پاسخگوئی به شکل پستی باز گردانند.

6 آن‌چه شما باید بدانید آماده‌سازی پرسش‌نامه تحلیل پرسش‌نامه

7 پرسشنامه باید شامل اجزاء زیر باشد: الف: نامه همراه یا مقدمه ای برای آماده کردن پاسخ دهنده جهت تکمیل پرسشنامه . ب: دستورالعمل ج: سوال ها (گویه ها) الف: نامه همراه: در این قسمت هدف از گردآوری داده‌ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ‌دهنده در عرضه داده‌های مورد نیاز بیان می‌شود. به منظور بیان هدف های یادشده می‌توان شیوه زیر را به کار گرفت. ابتدا هدف کلی پژوهش بیان شده و پاسخ‌دهنده با گزاره‌های خاص تحقیق آشنا می‌شود. پس از آن به نقش پرسشنامه در فراهم آوردن داده‌های مورد نیاز پژوهشگر اشاره می‌شود. پژوهشگر باید سعی کند تا پاسخ‌دهنده نسبت به همکاری در تکمیل پرسشنامه برانگیخته شود. برای این منظور باید بر با ارزش بودن داده‌های حاصل از پرسشنامه تاکید شود و پاسخ‌دهنده نسبت به ضرورت و اهمیت تحقیق آگاه گردد تا با دقت بیشتری پاسخ سوال‌ها را عرضه کند. علاوه بر آن در این قسمت محقق باید به این نکته اشاره کند که داده‌های حاصل از پرسشنامه محرمانه بوده و به جز استفاده آماری، به منظور دیگری مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. ب: دستورالعمل: در این قسمت محقق سعی می‌کند پاسخ‌دهنده را با چگونگی پاسخ دادن به سوال‌های پرسشنامه آشنا کند. در دستورالعمل تکمیل پرسشنامه رعایت نکات زیر ضروری است. ۱- هر نوع سوال پرسشنامه و چگونگی پاسخ دادن به آن تشریح شود. ۲- تاکید بر رعایت دقت نسبت به پاسخ دادن به سوال‌ها. ۳ - باید بر این نکته تاکید شود که پرسشنامه تا تاریخ معین تکمیل شده و به آدرس مربوط یا به پرسشگر تحویل داده شود. باید به خاطر داشت که دستورالعمل تکمیل پرسشنامه باید کوتاه و به آسانی قابل فهم باشد. دستورالعمل‌های پیچیده باعث سردرگمی پاسخ‌دهنده شده و بر ماهیت پاسخ‌ها اثر می‌گذارد. ج: انواع سوال‌های پرسشنامه : اولین قدم در تعیین نوع سوال‌های پرسشنامه مشخص کردن متغیرهای پژوهش است. پس از آن محقق می‌تواند در مورد نوع سوال‌هایی که می‌تواند متغیرها را اندازه‌گیری کند تصمیم بگیرد

8 قوانینی که برای ساختن سوال‌ها باید رعایت شود عبارتند از:
به غیر از چند سوالی که جنبه آماری و مربوط به سابقه فرد هستند، سوالها باید با موضوع تحقیق ارتباط مستقیم داشته باشند. سوال ها باید روشن و دقیق و بدون ابهام باشند. در هر سوال فقط یک مورد پرسیده شود. از کاربرد سوال های هدایت کننده پرهیز شود. از طرح سوالهایی که پاسخگویی به آنها نیاز به اطلاعات شخصی و حساس می باشند پرهیز کنید. تنها اطلاعاتی را بخواهید که پاسخ دهنده بتواند به آنها پاسخ دهد. سطح خواندن سوالها را متناسب برای پاسخ دهندگان بسازید. سوال های کوتاهتر مناسبتر از سوال های بلند هستند و سوالهای ساده تر بهتر از سوالهای پیچیده می باشند. حتی الامکان از طرح سوال های منفی و منفی مضاعف پرهیز شود. در سوال هایی که اطلاعات کمی مورد نظر است به جای پرسیدن حد وسط، مقدار خاص پرسیده شود.

9 انواع سوالات فکر می‌کنید امسال کدام تیم قهرمان لیگ برتر فوتبال می‌شود؟ (سوال باز) فکر می‌کنید امسال کدام تیم قهرمان لیگ برتر فوتبال می‌شود؟ استقلال، پرسپولیس یا سپاهان؟ (سوال بسته - پاسخ چند گزینه‌ای) فکر می‌کنید امسال سپاهان قهرمان لیگ برتر فوتبال خواهد بود؟ (سوال بسته - دو جوابی) تصمیم راجع به اینکه کدام شکل سوال طراحی شود باید مبتنی بر هدف موردنظر سوال باشد. هر شکلی کاربردها، مزایا و معایب خاص خود را دارد. اکثر پرسش‌نامه ها دربردارنده ی هر سه نوع سوالات می‌باشند.

10 معایب و محاسن سئوالات باز و بسته
امتیاز سوالات باز آنست که پاسخگو در جواب به سئوالات از آزادی عمل فراوانی برخوردار بوده و به دور از هر نوع ممنوعیت و مانعی به سئوالات طرح شده جواب می‌دهد در تحقیقاتی که محقق جنبه‌های عاطفی، احساسی، عقیدتی با انگیزه‌های متفاوت را مد نظر دارد سوالات باز بهتر می‌توانند وی را به جواب‌های مطمئن‌تر و دقیق‌تر رهنمون سازند. به‌عنوان مثال در تحقیقات روستایی به استثنای پرسش‌هایی که بسته بودن آنها به کار پرسش‌گری سرعت بخشیده و از اتلاف وقت جلوگیری می‌نماید (مثل سن و جنس و تعداد فرزندان، درجه تحصیلات و وضعیت تاهل و ...) استخراج و طبقه‌بندی نمودن پاسخ‌های سوالات بسته هم به‌صورت دستی و هم با ماشین بسیار آسانتر و سریع‌تر از سوالات باز انجام‌پذیر است در حالی که استخراج و دسته‌بندی نمودن جواب‌ها در سوالات باز به‌دلیل آنکه جواب‌ها بسیار متنوع و گوناگون می‌باشند، کار بسیار مشکلی است. یکی دیگر از عیوب سوالات بسته آنست که ممکن است ایده‌هایی را در رابطه با مشخص نمودن جواب‌های احتمالی به ذهن پاسخگو القاء نماید در حالی‌که در سوالات باز چون پاسخگو به هیچ‌گونه جوابی رهنمون نمی‌گردد بنابراین ذهن پاسخگو مستقلاً و بر کنار از هر نوع تلقینی در جستجوی پاسخ بر می‌آید.

11 انواع دیگر سوالات در پرسشنامه عبارتند از:
سوالات پیگیرانه سوالاتی که پاسخ‌گویی به آنها به پاسخ سوال قبلی وابسته است سوالات پیگیرانه نامیده می‌شوند. مثلا اگر از فردی پرسیده شود که در روز چند ساعت ورزش می‌کنید؟ پاسخ به این سوال وابسته به پاسخ سوالی است که قبلا باید پرسیده شود؛ یعنی قبلا باید پرسیده شود که آیا سیگار می‌کشید؟ در صورت پاسخ مثبت، سوال دوم پرسیده شود. سوالات ماتریس چنین سوالاتی شامل مجموعه‌ای از سوال‌ها می‌باشد که انتخاب‌های مشابهی برای پاسخ دارند. به عنوان مثال، سوال‌هایی در مورد مجموعه‌ای از نگرش‌های افراد که پاسخ به آنها شامل خیلی موافقم، مخالفم، خیلی مخالفم و بدون نظر می‌باشد. تشکیل ماتریس برای این پاسخ‌ها کار پاسخگویی به سوالات را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند. اشکالی که در این گونه سوالات وجود دارد این است که پاسخ‌دهندگان ممکن است برای پاسخ از یک الگوی مشابه استفاده کنند به عنوان مثال همه سوال‌ها را موافقم انتخاب کنند. این مشکل را مجموعه پاسخ می نامند که می توان آن را بدین طریق  برطرف کرد که معنای برخی سوال‌ها را به‌طور مشخص وارونه کرد و لذا ثبات پاسخ‌ها مستلزم این خواهد بود که با برخی سوال‌ها موافق و با برخی دیگر مخالف بود.

12 سوالات با پاسخ چند درجه ای:
در این نوع سوال پاسخ‌دهنده موضع خود را در مورد موضوعی بر روی یک طیف با انتخابی که به بهترین وجه نمایانگر باورها، عقاید یا نگرش او درباره آن گویه باشد، مشخص می‌کند. در مثال‌های زیر نمونه‌هایی از این حالت داده شده است. نقش علوم در زندگی انسان انکار ناپذیر است کاملا موافق موافق بی طرف مخالف کاملا مخالف انضباط در زندگی فردی حیاتی است خیلی مهم است مهم است نسبتا مهم است اهمیتی ندارد تا چه اندازه معلم شما سازمان یافته است؟ همیشه اغلب اوقات بعضی اوقات به ندرت هرگز

13 حالت تعیین اولویت نسبت به موارد ارائه شده:
در این حالت یک سری گویه ارائه شده و از پاسخ‌دهنده خواسته می‌شود تا ترتیب اهمیت آن‌ها را مشخص کند. برای مثال به منظور پی بردن به نظرات معلمان مدارس ابتدایی درباره مشکلات مدرسه می‌توان سوال زیر را همراه با گزینه های مربوط به آن به شرح ذیل مطرح کرد: سوال: به نظر شما مهمترین سه مشکل این مدرسه به ترتیب اولویت چه می باشد؟ لطفا برای پاسخ دادن به این سوال با قرار دادن 1 ، 2 ، 3 ، 4 در مقابل هر یک از گزینه‌ها نظر خود را مشخص کنید: فضای آموزشی مدیریت مدرسه ناهماهنگی توانایی دانش آموزان عدم آمادگی معلمان برای اجرای برنامه درسی

14 تنظیم پرسشنامه تحقیقاتی و تعداد سئوالات
در تنظیم پرسشنامه باید دقت کافی مبذول نمود زیرا جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه یکی از مراحل بسیار پر اهمیتی است که موفقیت یا عدم موفقیت را بایستی تا حد بسیار زیادی مرهون دقت سئوالات و تنظیم پرسشنامه دانست. یکی از مسائلی که در تنظیم پرسشنامه بایستی کاملاً رعایت نمود تقدم و تاخر سوالات است بدین صورت که سوالات ساده‌تر که پاسخ‌گو سریعتر قادر به پاسخ بدان‌هاست در ابتدا آورده می‌شود و به‌تدریج بر دشواری آنها افزوده می‌گردد. به‌عبارت دیگر در طرح سئوالات باید سعی بر آن داشت تا از سئوالات آسان تدریجاً به سئوالات پیچیده‌تر برسیم . مسئله دیگر در تنظیم پرسشنامه طرح سئوالات شخصی و خانوادگی که در پرسشنامه است که بایستی دقیقاً بدان توجه کامل مبذول نمود . در غالب موارد که پاسخگویان با پرسشنامه و تحقیق آشنائی ندارند و به‌طور کلی هدف از مطالعات اجتماعی بر ایشان مفهوم نیست . عنوان نمودن طرح سئوالات خصوصی مثل نام و نام خانوادگی و نام فرزندان و شغل و میزان درآمد و وضع مسکن در آغاز کار پرسشگر مشکلات جدی و عمده‌ای برای طرح سئوالات بعدی و ادامه کار پرسشگری به‌ وجود خواهد آورد. بنابراین لازم است با توجه به جامعه مورد مطالعه و ویژگی‌های فرهنگی و روانی پاسخگویان نظم و تقدم و تاخر موضوعات مورد سوال کاملاً رعایت شود، به عنوان مثال در مطالعات جوامع روستایی زمانی که محقق قصد تکمیل پرسشنامه‌های خانوار روستایی را دارد آغاز پرسشگری وی نباید با طرح سوالات شخصی از فرد روستایی همراه باشد و در صورت طرح چنین سئوالاتی قبل از آنکه اعتماد و اطمینان متقابلی بین آنها به وجود آمده و شک و تردید و سوظن احتمالی فیما بین زدوده شده باشد، فرد روستایی به دلیل روحیه محافظه کاری سنتی دچار ترس و واهمه گردیده و از جواب دادن به بقیه سوالات یا احتراز نموده و یا در صورت عدم امتناع از پاسخ، پاسخ‌هایی را عنوان می‌کند که به تصور وی مورد علاقه و نظر پرسشگر است . بنابراین پرواضح است که چنین جواب‌هایی از دقت و اعتبار لازم برخوردار نخواهد بود البته پرسشگران باید کاملاً مراقب باشند و هر طوری شده این محیط اعتماد را ایجاد کنند. هنگامی که قرار باشد پاره‌ای پرسش‌های حساس را مطرح سازند عموماً آنها را در پایان پرسشنامه می‌آورند. در پایان پرسشنامه پاسخگو اعتمادش جلب شده است و پرسشگر شانس بیشتری دارد که پاسخ درستی بگیرد، در هر صورت اگر پاسخگو ناراحت هم بشود ، این ناراحتی بر روی پرسش‌هایی که پیش آن از او شده است اثر منفی نخواهد گذاشت. اگر چندین پرسش حساس وجود داشته باشد باید آنها را در میان پرسش‌های پرسشنامه چنان پخش کرد که هر یک وضع ملایم‌تری پیدا کند .

15 مقیاس لیکرت مقیاس لیکرت یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری در تحقیقاتی است که براساس پرسشنامه انجام می شود و توسط رنسیس لیکرت (۱۹۰۳-۱۹۸۱) ابداع شده است. در این مقیاس یا طیف محقق با توجه به موضوع تحقیق خود، تعدادی گویه را در اختیار شرکت کنندگان قرار می دهد تا براساس گویه ها و پاسخ های چندگانه، میزان گرایش خود را مشخص کنند. مقیاس لیکرت عموماً برای اندازه‌گیری دیدگاه، احساس، نظر و مواردی از این قبیل که قابل مشاهده نیستند اما می‌توانند بر رفتار مخاطب مؤثر باشند، به کار می‌رود، مانند رضایت مشتری (بسیار ناراضی تا بسیار راضی)، آشنایی (کاملاً ناآشنا تا کاملاً آشنا)، مقبولیت (به‌شدت مخالف تا به‌شدت موافق) و احتمال (اساساً غیرمحتمل تا بسیار محتمل).

16 تعداد گویه‌ها (سوال‌ها) در مقیاس لیکرت حداقل ۱۵ تا ۳۰ گویه است
تعداد گویه‌ها (سوال‌ها) در مقیاس لیکرت حداقل ۱۵ تا ۳۰ گویه است. در ساختن طیف لیکرت می‌بایست مراحل زیر را رعایت کرد: 1-  انتخاب موارد تشکیل‌دهنده مقیاس اندازه‌گیری و تدوین گویه‌های مناسب و نامناسب مربوط به موضوع 2- انجام یک نمونه اولیه از گویه‌ها در نمونه‌ای تصادفی از پاسخ‌دهندگان 3- ارزش‌گذاری و محاسبه نمره کل برای هر پاسخ‌دهنده 4-  تعیین توان افتراقی گویه‌ها 5- انتخاب گویه‌های برگزیده 6- تعیین ضریب قابلیت اعتماد مقیاس پاسخ‌ها به صورت چند گزینه‌ای است که به‌طور مثال در حالت ۵ نقطه‌ای گزینه‌ها شامل کاملا مخالف، مخالف، نظری ندارم، موافق و کاملا موافق می‌باشد. معمولا در پرسشنامه‌ها براساس مقیاس لیکرت از حالت پنج‌گانه ذکر شده استفاده می‌شود، اما بسیاری از روان‌سنج‌ها از حالات هفت و نه‌گانه نیز استفاده می‌کنند. گرچه مطالعات اخیر نشان می‌دهد مقیاس ۵ و ۷ نقطه‌ای نتایج معتبرتری نسبت به مقیاس ۱۰۰ نقطه‌ای دارند. سپس هر یک از گویه‌ها از نظر عددی ارزش‌گذاری می‌شوند  حاصل جمع عددی این ارزش‌ها نمره را در این مقیاس به دست می‌دهد که بیانگر گرایش پاسخ‌دهندگان است؛ به همین دلیل به این مقیاس، مقیاس مجموع نمرات نیز گفته می‌شود.

17 معمولا به دلیل آنکه پاسخ‌دهندگان تحت تاثیر اعداد قرار نگیرند، ارزش‌گذاری گویه‌ها نوشته نمی‌شوند. به عبارت دیگر در گزینه‌ها به جای اعداد، از کلمه‌ها و عبارات مناسب استفاده می‌شود. همچنین ارزش‌گذاری گویه‌ها به‌طور دلخواه انجام می‌شود و به‌طور مثال در مقیاس ۵ قسمتی می‌توان به گزینه کاملا موافق نمره ۱ و به گزینه کاملا مخالف عدد ۵ را نسبت داد که به جای عدد ۱ می‌توان از ۰ استفاده کرد. معمولا تعداد پاسخ‌دهندگان در این مقیاس حداقل ۱۰۰ نفر است. برای استفاده هر چه بهتر از مقیاس لیکرت موارد زیر را مدنظر قرار دهید: -  استفاده از کلمات در گزینه‌ها: همان‌طور که اشاره شد توصیه می‌شود به جای استفاده از اعداد در گزینه‌ها، از کلمات و عبارات مناسب استفاده شود.  رعایت این مورد از سردرگمی پاسخ‌دهندگان جلوگیری کرده و باعث می‌شود تا گرایش خود را با توجه به گزینه‌ها بهتر مشخص کرده و تحت تاثیر اعداد قرار نگیرند. -  انتخاب صحیح گویه‌ها: انتخاب گویه‌های صحیح در یک پرسشنامه اهمیت فراوانی دارد. از گویه‌های مبهم و بی‌ربط خودداری کنید، همچنین می‌بایست تعداد گویه‌هایی که گرایش‌های مخالف و موافق دارند یکسان باشد  بازه‌ای مناسب برای گزینه‌ها انتخاب کنید: تلاش کنید گزینه‌ها را در یک بازه کامل (از کاملا تا اصلا ) و به صورت تک بعدی انتخاب کنید.  از پرسیدن دو سوال در یک گویه خودداری کنید: این ایراد رایج در طراحی گویه‌ها، جزء گویه‌های مبهم است که پاسخ‌دهنده را در انتخاب پاسخ دچار مشکل خواهد کرد. هدف سوال باید کاملا گویا و مشخص باشد به‌طوری که افراد مختلف از آن یک برداشت واحد داشته باشند. همیشه یک گزینه خنثی در نظر بگیرید: نظری ندارم ! نمی‌دانم ! به یاد نمی‌آورم ! از جمله گزینه‌هایی هستند که بر حسب موضوع و نوع گزینه‌ها می‌توانند به عنوان گزینه‌های خنثی به کار روند.  تعداد پاسخ‌ها فرد باشد: این مورد می‌تواند در ارتباط مستقیم با مورد قبل قرار گیرد چرا که در حالتی که تعداد پاسخ‌ها فرد هستند، یک نقطه وسط وجود خواهد داشت که این نقطه وسط می‌تواند گزینه خنثی باشد.  از گویه‌های پرسشی استفاده کنید: معمولا استفاده از گویه‌های پرسشی پاسخ‌های بهتری را به همراه دارند.

18 روایی و پایایی روایی: توانایی ابزار موردنظر در اندازه‌گیری صفتی که آزمون برای اندازه‌گیری آن ساخته شده است. پایایی: پایایی یک وسیله‌ی اندازه‌گیری عمدتا به دقت نتایج حاصل از آن اشاره می‌کند. دقت، اعتماد پذیری، ثبات و تکرار پذیری نتایج آزمون از جمله‌ی این موارد است. رابطه‌ی روایی و پایایی: یک آزمون باید پایا باشد تا بتواند روا باشد. اگر آزمون در هر بار اجرا روی تعدادی نمونه نتایج مختلفی به‌دست دهد آن آزمون، یک آزمون پایا نخواهد بود و در واقع هیچ چیز را به‌درستی اندازه نخواهد گرفت و اگر یک آزمون چیزی را به‌درستی اندازه‌گیری نکند، هیچ اطلاعات مفیدی به ما نخواهد داد. برای مثال، یک آزمون ریاضی برای اندازه‌گیری محتوا و هدف‌های درس تاریخ روا (مناسب) نیست اما این آزمون می‌تواند مطالب ریاضی را که اندازه می‌گیرد با دقت (به‌طور پایا) اندازه‌گیری کند. یک پرسشنامه برای اینکه روا باشد باید پایا باشد. یعنی پایایی شرط روایی است

19 اجرای مقدماتی پرسشنامه
پس از تدوین و تنظیم پرسشنامه لازم است یک بررسی مقدماتی بر روی آن انجام گیرد. هدف این بررسی برطرف نمودن اشکالات احتمالی می‌باشد و قطعا از مشکلاتی آتی نیز جلوگیری خواهد نمود. هر گونه اصلاح سوال های پرسشنامه به نتیجه حاصله از این بررسی مقدماتی بستگی خواهد داشت. بررسی مقدماتی را باید در میان افرادی که جامعه آماری تحقیق را تشکیل می‌دهند انجام داد. بهتر است در پایان پرسشنامه از پاسخ دهنده خواسته شود تا نظر خود را درباره روشن بودن و یا ابهام برخی از سوال ها عرضه دارند. اگر کلیه پاسخ دهندگان به سوال مخصوصی پاسخ نداده باشند، در آن سوال باید تجدید نظر کرد. اگر پاسخ دهنده ما از پاسخ دادن به برخی سوال ها امتناع ورزند باید این گونه سوال ها مورد بازبینی قرار گیرد

20 نقش آمار در آماده سازی پرسش‌نامه
محاسبه‌ی ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی پرسشنامه

21 ورود داده‌ها در SPSS

22 مشاهده مي‌كنيد که صفحه كاربرگ جديد براي ورود داده‌ها باز شده است
مشاهده مي‌كنيد که صفحه كاربرگ جديد براي ورود داده‌ها باز شده است. در اين صفحه متغيرها نام‌گذاري نشده‌اند و با نام Var نمايش داده شده‌اند. تا زماني‌كه متغيرها تعريف نشده باشند و داده‌اي در آنها قرار نگرفته باشد SPSS هيچ كاري براي شما انجام نمي‌دهد. 

23 ستون‌ها محلی برای قرارگیری متغیرها هستند یعنی اگر پرسش‌نامه‌ی ما شامل سوالاتی در مورد سن(age) و وضعیت تاهل (mary) است برای هر کدام از این سوالات (متغیرها) یک ستون در نظر می‌گیریم.   نکته قابل توجه اینکه داده‌های مربوط به هر پرسشنامه یا هر شخص دقیقا باید در یک ردیف قرار گیرد به عنوان مثال اگر ما سه پرسشنامه از اشخاص A, B, C در دست داشته باشیم اطلاعات هر شخص دقیقا باید داخل یک سطر قرار گیرد. 

24 ايجاد يك پرونده داده

25 اكنون براي تعريف متغيرها منوي View را باز كنيد
اكنون براي تعريف متغيرها منوي View را باز كنيد.  همانطور كه توسط كادر قرمز مشخص شده است اكنون در قسمت Data View قرار داريم. براي وارد شدن به قسمت متغيرها روي گزينه Variables كليك كنيد يا بر روي برگهVariables View کليک کنيد.

26 در کادر NAME نامی برای متغیر خود انتخاب می‌کنیم
موارد زیر را باید در نگارش نام متغیرها رعایت کرد: - نام متغیر نباید بیش از 8 کاراکتر (نه حرف) باشد. - نام متغیر را نمی­ توان با یک عدد یا علامت (مانند !، ؟، * شروع کرد، اما می‌تواند شامل حروف، اعداد یا یکی از ، _ یا نقطه باشد. اگر از کاراکترهای غیرمجاز استفاده کنیم، هنگام خارج ­شدن از ستون نام، برنامه پیام خطا خواهد داد و نام­‌گذاری انجام نخواهد شد. - بین کاراکترهای نام متغیر، نباید فاصله وجود داشته باشد. - در نام­‌گذاری، حروف کوچک و بزرگ با یکدیگر فرقی ندارند. - نام متغیر باید منحصر به­ فرد باشد (دو متغیر نمی‌توانند نام یکسان داشته باشند).

27 اكنون در قسمت Variable View قرار داريم
در اين صفحه در ستون Name نام متغير را وارد مي‌كنيم. اكنون id را به‌عنوان نام متغير وارد كنيد. براي تعريف نوع متغير روي ستون Type كليك كنيد.

28 نام ستون نام خصوصیت کاربرد و نحوه تعریف Name نام جهت انتخاب نام هر متغیر استفاده می­‌گردد. نام متغیر را تا حد امکان کوتاه انتخاب می‌کنیم. Type نوع متغیر (داده) جهت تعیین ماهیت داده استفاده می‌شود مانند عددی یا حرفی بودن داده. پیش‌فرض برنامه (عددی) بوده و چون داده­ها باید در برنامه به صورت عددی وارد شوند نیازی به تغییر نوع متغیر نیست. Width عرض (تعدادکاراکترها) جهت تعیین تعداد ارقام متغیر استفاده می­شود. پیش­‌فرض برنامه برای داده‌های عددی 8 کاراکتر است که دو رقم آن برای اعشار در نظر گرفته می­شود. اگر داده­ هایی که وارد  می‌کنیم در این عرض نگنجد، برنامه عدد را گرد می‌کند. Decimals تعداد اعشار جهت تعیین تعداد ارقام اعشاری به­‌کار می­رود و در متغیرهای کمّی کاربرد دارد. چنان‌چه متغیر ما فاقد اعشار باشد می­توانیم تعداد اعشار را برابر صفر قرار دهیم. پیش فرض برنامه قراردادن 2 رقم اعشار برای هر متغیر است. Label برچسب متغیر ارائه عبارت یا توضیحاتی در مورد سوال است که به ما در یادآوری نوع سوال کمک می‌کند. اگر سوال طولانی باشد می‌توان در ستون نام، نامی کوتاه برای آن انتخاب کرد و در بخش برچسب، کل عبارت را نوشت. Values کد یا ارزش ارزش‌ها یا کدهای هر متغیر در این قسمت وارد می‌شود. معمولا فقط برای متغیرهای اسمی و ترتیبی استفاده می‌شود. در واقع به هرکدام از طبقات متغیرها یک کد (عدد) اختصاص می‌دهیم. Missing مقادیر نامشخص ارزش یا عددی را که برای مقادیر نامشخص (ناقص) در نظر گرفته‌ایم، در این بخش وارد می‌کنیم. Columns طول ستون می‌توانیم عرض ستون هر متغیر را کوچکتر یا بزرگتر کنیم. Align چیدمان به­ نحوه چینش مقادیر اختصاص دارد. می‌توانیم داده‌­ها را در  خانه‌ها به‌­صورت راست‌چین، وسط‌چین و چپ‌چین انتخاب کنیم. Measure سطح سنجش مقیاس و سطح سنجش متغیرها را تعیین می‌کنیم. انتخاب سطح سنجش هیچ‌گونه تاثیری در نتایج ندارد.

29 روي دکمه … مشخص شده كليك كنيد.

30 اکنون، پنجره ديگري براي تعيين نوع متغير باز شده است
اکنون، پنجره ديگري براي تعيين نوع متغير باز شده است. در اين پنجره انواع مختلف داده‌ها نمايش داده شده است.  اولين گزينه Numeric است که جهت نمايش عدد به‌کار مي‌رود. توسط گزينه‌هاي Width و Decimal Places مي‌توانيد تعداد ارقام اعشار و اعداد صحيح را تعيين کنيد. اين ارقام با علامت . از يکديگر جدا مي‌شوند اگر گزينه Comma را انتخاب کنيد اعداد به همان صورت Numeric نمايش داده مي‌شوند با اين تفاوت که ارقام عدد صحيح سه رقم سه رقم با کاما , جدا مي‌شوند. اگر گزينه Dot را انتخاب کنيد، عدد صحيح و اعشار با کاما , از هم جدا مي‌شوند و ارقام صحيح سه رقم سه رقم با نقطه . از هم جدا مي‌شوند. با انتخاب گزينه Scientific notation ارقام به‌صورت نماد علمي نمايش داده مي‌شوند. اگر گزينه Date را انتخاب کنيد فرمت‌هاي مختلف نوشتن تاريخ در جلوي اين گزينه ظاهر خواهد شد که با انتخاب فرمت دلخواه مي‌توانيد تاريخ را وارد کنيد با انتخاب گزينه Dollar علامت $ در سمت چپ عدد ظاهر خواهد شد و با توجه به فرمت انتخاب شده عدد با نقطه يا کاما جدا خواهد شد. گزينة Custom Currency نوعي عدد است که مقادير آن به‌صورت يکي از فرمت‌هاي دلخواه تعريف شده در برگه Currency در پنجره Options مي‌باشد. با انتخاب گزينه String مي‌توانيد داده را به‌صورت رشته وارد کنيد. توجه کنيد که اين نوع داده عدد نيست و نمي‌توانيد در محاسبات از آن استفاده کنيد. حداکثر تعداد کاراکترهاي اين نوع داده نيز در قسمت Length تعريف مي‌گردد. روي دكمه OK كليك كنيد.

31 در کادر Decimals می­ توانیم تعداد اعشار متغیرها را تغییر بدهیم
در قسمت مشخص شده توسط کادر قرمز گزينه‌هاي Width و Decimals را مشاهده مي‌کنيد که در اين پنجره نيز وجود دارد و مي‌توانيد مقادير آنها را تغيير دهيد. در قسمت Label مي‌توانيد عبارتي را براي متغير وارد کنيد که در نمودارها و ... اين عبارت به جاي نام متغير ظاهر شود. قواعدی که در نام‌گذاری متغیرها صادق است، در مورد تعریف­ کردن برچسب متغیرها در ستون Label  صدق نمی‌کند. برای متغیر جنس پاسخ‌گویان ضرورتی به تعریف سایر مشخصات (تعیین نوع متغیر، عرض  ستون، تعریف برچسب، تعداد اعشار و تعریف داده‌­های ناقص) و تغییر پیش‌فرض‌­های آنان نیست و تعریف این مشخصات اختیاری است. در قسمت Values براي مقادير خاصي مي‌توانيد حروف يا کلمه خاصي را وارد کنيد تا در نمودار آن مقدار با اين کلمه نمايش داده شوند. براي مثال به کلمه Male عدد 1 و به کلمه Female عدد 2 را اختصاص دهيد تا در نمودار به جاي دو عدد 1 و 2 دو عبارت Male و Female بر روي محور مختصات نمايش داده شود. پس براي چنين مواردي لازم نيست داده را از نوع String تعيين کنيد و براي ورود اطلاعات هر بار کلمه Male يا Female را تايپ کنيد فقط کافيست عدد 1 يا 2 را وارد کنيد. اكنون براي تعريف يک مقدار بر روي ستون Values كليك كنيد.

32 در کادر Values  کد یا عددی را که برای هر طبقه در نظر گرفته‌­ایم می ­نویسیم. متغیر جنس از دو طبقه زن و مرد تشکیل شده است که ما به صورت قراردادی به زنان کد 1 و به مردان کد 2 را اختصاص می‌­دهیم. جنس افراد متغیری اسمی است و شامل دو طبقه مرد و زن می ­شود. در برنامه SPSS  مقدار هر متغیر را با عدد نشان داده و تعریف می‌کنیم. در نتیجه ما باید به جای این‌که در برنامه، در ستون مربوط به جنس افراد بنویسیم زن یا مرد؛ زن یا مرد بودن افراد را باید با عدد مشخص کنیم (کدگذاری). رایج است که برای تعریف متغیرهای اسمی و ترتیبی از اعداد تک رقمی استفاده می‌کنند و به اولین طبقه کد یا ارزش 1 را می‌­دهند و به طبقه دیگر 2 و به همین شکل الی آخر. در مثال مربوط به جنس افراد نیز چون ما با دو طبقه زن یا مرد روبرو هستیم در نتیجه باید به یک طبقه کد 1 و به طبقه دیگر کد 2 بدهیم. در متغیرهای اسمی (مثل قومیت، وضعیت تاهل و دین) تفاوتی وجود ندارد که به کدام متغیر چه ارزش یا کدی را اختصاص بدهیم. در نتیجه ما به‌طور اختیاری به کسی که زن باشد در برنامه کد 1 می‌­دهیم و به کسی که مرد باشد در برنامه کد 2 می­‌‌دهیم. چنانچه متغیر ما ترتیبی (میزان تحصیلات یا میزان درآمد شامل سه طبقه کم ­درآمد، میان ­درآمد و پردرآمد) باشد باید ترتیب طبقات لحاظ گردد و کدگذاری متناسب با رتبه و ترتیب طبقات باشد. مثلا اگر تحصیلات افراد را به‌صورت ترتیبی سنجیده و طبقات شامل سیکل، دیپلم، لیسانس و فوق لیسانس باشد، در این صورت باید ترتیب کددهی متناسب با میزان تحصیلات افراد باشد و به سیکل کد 1 ، به دیپلم کد 2 ، به لیسانس کد 3 و به فوق لیسانس کد 4 اختصاص بدهیم. در مورد متغیرهایی که در قالب طیف لیکرت سنجیده شده اند نیز این نکته باید رعایت شود. مثلا در یک طیف سه گزینه­‌ای؛ به مخالفم کد 1 ، به بی‌­نظر کد 2 و به موافقم کد 3 اختصاص می­‌دهیم.    نکته: کدگذاری طبقات متغیرهای اسمی تنها جهت سهولت ورود اطلاعات به کامپیوتر است و کدگذاری به هیچ وجه به معنای کمّی ­شدن طبقات نیست و به این معنا نیست که زن معادل عدد 1 است و مرد معادل عدد 2 است. همچنین برای متغیرهای فاصله­ ای/نسبی (مانند سن، معدل یا بهره هوشی)، کدگذاری صورت نمی‌گیرد و نمره افراد در این متغیرها به‌طور مستقیم وارد برنامه می‌شود.

33 روي علامت … كنار اين ستون كليك كنيد.

34 روي جعبه متن جلوي گزينه Label كليك كنيد. عدد 1 را وارد كنيد.

35 در قسمت Label يك نام دلخواه براي مقداري كه مي‌خواهيم تعريف كنيم وارد مي‌كنيم براي مثال، عبارت Var1 را تايپ كنيد. روي دكمه Add كليك كنيد.

36 با اين كار يك متن به نام Var1 تعريف كرده‌ايم كه برابر عدد يك مي‌باشد. 
روي دكمه OK كليك كنيد.

37 در قسمت داده Missing کليک کنيد.

38 روي دکمه ... کليک کنيد.

39 اکنون مي‌توانيد در اين پنجره روش برخورد SPSS با مقادير غايب را تعيين کنيد. با انتخاب گزينه اول (No Missing Values) يعني هيچ مقدار غايب در اين پرونده وجود ندارد. با انتخاب گزينه Discrete Missing Values مي‌توانيد حداکثر سه داده به‌عنوان مقادير غايب وارد کنيد. گزينه‌ی Range Plus Discrete Missing Values با انتخاب اين گزينه مي‌توانيد دامنه مقادير بين کوچکترين و بزرگترين عدد، به اضافه يک داده خارج از دامنه را به عنوان مقادير غايب وارد کنيد. روي دکمه Cancel کليک کنيد.

40 روي ميله لغزان كليك كنيد.

41 براي تعيين تراز ستون روي ستون Align كليك كنيد.

42 روي ليست بازشونده كليك كنيد.
مشاهده مي‌كنيد اين ليست داراي سه گزينه مي‌باشد كه هر يك از اين گزينه‌ها نحوه قرارگيري داده‌ها در سلول‌ها را مشخص مي‌كنند. براي آنكه داده‌هاي موجود در اين ستون در سمت چپ ستون قرار بگيرند، روي گزينه Left كليك كنيد.

43 براي تعريف عرض ستون‌ها روي ستون Columns كليك كنيد.
در اين قسمت مي‌توانيد عرض ستون‌ها را به دلخواه تغيير دهيد. براي مثال روي دكمه افزايش مشخص شده براي اضافه شدن عرض ستون‌ها كليك كنيد.

44 مشاهده مي‌كنيد مقدار 8 به 9 تغيير پيدا كرده است
مشاهده مي‌كنيد مقدار 8 به 9 تغيير پيدا كرده است. براي برگشت به کاربرگ روي برگه Data View کليک کنيد.

45 سطح سنجش در کادر   Measure می­توانیم سطح سنجش متغیر را انتخاب کنیم جنس افراد متغیری اسمی است. در نتیجه در کادر مربوطه، گزینه‌ی (Nominal) اسمی را انتخاب می‌کنیم (Ordinal به معنای رتبه‌­ای و Scale  معادل فاصله‌ای/نسبی است).

46 شکل زیر نحوه تعریف متغیر جنس را نشان می­ دهد

47 وارد کردن داده­ ها: بعد از تعریف متغیرها در پنجره متغیرها (Variable View)، وارد پنجره داده‌ها (Data View) می‌شویم. در این پنجره باید اطلاعات مربوط به پاسخ‌گویان یا اطلاعات پرسشنامه­‌ها را وارد نماییم. در هنگام وارد کردن داده‌­ها در پنجره داده‌­ها، به صورت ردیفی یا سطری پیش می‌رویم و در هر مرحله تمامی اطلاعات مربوط به یک پاسخگو را وارد برنامه می‌کنیم. ابتدا تمامی پرسشنامه­ ها را از عدد 1 شروع به شماره‌گذاری می­‌کنیم. شماره‌گذاری پرسشنامه­ ها در مرحله بازبینی و اصلاح به ما کمک می‌کند تا اشتباهات را یافته و تصحیح نماییم. ضمنا از دوباره‌کاری‌های احتمالی جلوگیری کرده و به فرآیند وارد کردن اطلاعات نظم می‌­بخشد. نکته: بعد از این­که همه متغیرها را در پنجره متغیرها تعریف کردیم به پنجره داده‌­ها می­‌دهیم. همچنین در هر مرحله اطلاعات یک پاسخگو یا پرسشنامه را وارد می ­نماییم و بعد­  از ­این که اطلاعات هر پاسخگو به­ طورکامل وارد شد، به­ سراغ پاسخگوی بعدی می‌رویم.

48 مشاهده مي‌كنيد اين متغير به كاربرگ اضافه شده است
مشاهده مي‌كنيد اين متغير به كاربرگ اضافه شده است. اكنون مي‌توان داده‌هاي مورد نياز را در اين متغير ذخيره نمود. در ادامه دو متغير ديگر نيز به همين روش اضافه مي‌كنيم. در اين قسمت براي راحتي كار قبل از ورود و ويرايش داده‌ها متغيرهاي مورد نياز برنامه را ايجاد كرده‌ايم. براي ورود داده‌ها روي سلول مشخص شده كليك كنيد.  عدد 1 را وارد كنيد.

49 روي سلول opt كليك كنيد.

50 عدد 1 را وارد كنيد. روي سلول test1 كليك كنيد.

51 عدد 45 را تايپ كنيد. به همين ترتيب چندين عدد را برای مثال وارد مي‌كنيم. اكنون ميخواهيم مقدار موجود در سلول مشخص شده را تغيير دهيم. براي اين كار روي سلول مشخص شده كليك كنيد.

52 عدد 5 را تايپ كنيد. مشاهده مي‌كنيد مقدار داخل سلول تغيير پيدا كرده است
عدد 5 را تايپ كنيد. مشاهده مي‌كنيد مقدار داخل سلول تغيير پيدا كرده است. بعد از ورود داده‌ها و ويرايش‌هاي لازم روي آنها بايد پرونده را ذخيره کرد. بر روي دكمه Save File كليك كنيد.

53 در ادامه در قسمت File Name عبارت file1 را به‌عنوان نام فايل وارد مي‌كنيم
روي دكمه Save كليك كنيد.

54 اكنون اين پرونده با نام file1 و پسوند sav ذخيره شده است
اكنون اين پرونده با نام file1 و پسوند sav ذخيره شده است. اگر بخواهيم اين پرونده را تحت يك نام ديگر يا در مكان ديگري مانند ديسكت ذخيره كنيم بايد از گزينه Save as استفاده نماييم. براي اين كار منوي File را باز كنيد. روي گزينه Save As كليك كنيد.

55 با استفاده از بخش مشخص شده توسط كادر قرمز مي‌توانيد شاخه يا درايوي كه مي‌خواهيد فايل در آنجا ذخيره شود را تعيين كنيم. عبارت file2 را به عنوان نام جديد پرونده تايپ كنيد.

56 روي دکمه Variables کليک کنيد.

57 در اين پنجره مي‌توانيد تعيين کنيد که کدام متغيرها ذخيره شوند
در اين پنجره مي‌توانيد تعيين کنيد که کدام متغيرها ذخيره شوند. اگر بخواهيد داده‌هاي متغير Opt ذخيره نشود کافيست روي مربع قسمت Keep اين متغير کليک کنيد. با استفاده از دکمه Keep All تمامي متغيرها انتخاب شده و توسط دکمه Drop All تمامي متغيرها حذف مي‌شوند. براي تأييد تنظيمات بايد روي دکمه Continue کليک کنيد و در صورتي که مي‌خواهيد انصراف دهيد روي دکمه Cancel کليک کنيد. روي دکمه Continue کليک کنيد.

58 اکنون عبارت Keeping 3 of 3 variables بالاي نام فايل نمايش داده شده است
اکنون عبارت Keeping 3 of 3 variables بالاي نام فايل نمايش داده شده است. اين عبارت نشان‌دهنده اين است که سه متغير از سه متغير موجود در اين فايل ذخيره مي‌شوند. روي دكمه Save كليك كنيد.

59 اكنون اين پرونده با دو نام file1 و file2 ذخيره شده است

60 روي دکمه Insert Case كليك كنيد
روي دکمه Insert Case كليك كنيد. براي اجراي اين دستور مي‌توانستيد منوي Edit را باز کنيد و گزينه Insert Case را انتخاب کنيد.

61 مشاهده مي‌كنيد يك سطر به كاربرگ اضافه شده است و مي‌توانيد در اين سطر مقادير دلخواه خود را وارد كنيد براي افزودن يك متغير جديد به صفحه كاربرگ روي سلولي كه مي‌خواهيد متغير جديد قبل از آن اضافه شود كليك كنيد. براي مثال روي سلول مشخص شده كليك كنيد. روي دکمه Insert Variable كليك كنيد. براي اجراي اين دستور مي‌توانستيد منوي Edit را باز کنيد و گزينه Insert Variable را انتخاب کنيد.

62 مشاهده مي‌كنيد که يك متغير جديد به صفحه كاربرگ افزوده شده است
مشاهده مي‌كنيد که يك متغير جديد به صفحه كاربرگ افزوده شده است. براي حذف سطر يا ركورد ابتدا بايد سطر مورد نظر خود را انتخاب كنيم. براي حذف سطر شماره سه روي شماره سطر كه با كادر قرمز مشخص شده است كليك كنيد. 

63 منوي Edit را باز كنيد. روي گزينه Clear كليك كنيد.

64 مشاهده مي كنيد که با اينکار سطر انتخاب شده، حذف شده است.
براي حذف يك متغير يا ستون روي عنوان متغير در صفحه كاربرگ كليك كنيد.

65 در اينجا نيز ميتوانيم با استفاده از منوي Edit و انتخاب گزينه Clear اين متغير را حذف كنيم. راه ديگر استفاده از دكمه Delete صفحه کليد مي‌باشد. كليد Delete صفحه کليد را فشار دهيد تا اين متغير حذف گردد.

66 مشاهده مي‌كنيد متغير مورد نظر از صفحه حذف شده است
مشاهده مي‌كنيد متغير مورد نظر از صفحه حذف شده است. براي حذف بيش از يك سطر يا ستون در زمان انتخاب سطر يا ستون، به جاي انتخاب يك سطر يا ستون، در حالي‌كه نشانگر ماوس را روي شماره اولين سطر يا عنوان اولين ستون قرار داده‌ايد، كليد سمت چپ را فشرده نگه داريد و سپس آن‌را روي بقيه سطرها يا ستون‌ها حركت دهيد تا با هم انتخاب شوند. سپس با استفاده از كليد Delete از صفحه كليد يا فرمان Clear از منوي Edit مي‌توانيد رديف‌ها يا ستون‌هاي مورد نظر خود را حذف نماييد.  

67 شکل بالا مربوط به پنجره داده­ ها بوده و درآن اطلاعات پاسخگویان وارد برنامه شده است. مطابق شکل، هر سطر نشان‌دهنده یک پاسخگو است و هر ستون نیز اختصاص به یک متغیر دارد. مثلا در مورد سطر مشخص شده باید گفت که ستون اول (موردها) نشان‌­دهنده شماره پاسخگو یا شماره پرسشنامه است و از 1 شروع شده و به ترتیب بالا می­رود (2، 3، 4 و ...). ستون دوم (جنس) نشان­‌دهنده متغیر جنس پاسخگو است که برابر با 1 است و نشان می‌دهد که پاسخگوی اول زن است. ستون سوم (تعداد اعضا) نشان‌دهنده تعداد اعضای خانواده است و تعداد اعضای خانواده فرد اول برابر با 4 نفر است. ستون چهارم (تحصیلات) نشان­‌دهنده میزان تحصیلات است و نشان می‌­دهد که پاسخگوی اول میزان تحصیلاتش برابر با فوق ­دیپلم (کد 3) است و سایر متغیرها نیز به همین ترتیب. ستون مشخص شده نیز جنس هر پاسخگو را نشان می‌دهد، که در کادر مشخص شده می­توان گفت که سه نفر اول زن هستند (کد 1 مربوط به جنس زن و کد 2 مربوط به جنس مرد است).

68 محاسبه‌ی پایایی ضریب آلفای کرونباخ

69 اگر سوالات يک پرسشنامه را در اختيار داريد، در نرم افزار spss به پنجره Editor Data برويد. هر سوال را به عنوان يک متغير تعريف کنيد و مقادير آن را در اين پنجره وارد نماييد. سپس مراحل زير را دنبال کنيد: • از منوی آناليز (Analyze) به زیر منوی Scale برويد . سپس زير منوی Analysis Reliability را انتخاب کنيد تا کادر محاوره تحليل پايايی باز شود.

70 هر يک از متغيرهای مطالعه را به چهارگوش items: منتقل کنيد
بررسی کنید در بخش Model: (پایین کادر محاوره) گزینه‌ی Alpha انتخاب شده باشد. OK را کلیک کنید و در خروجی نتایج را ببینید.

71 اگر ضریب آلفای کرونباخ ۰/۷ یا بیشتر است،‌پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار است و می‌توانید از بابت همبستگی درونی سوالات مطمین باشید. ولی اگر مقدار آلفا کمتر از ۰/۷ است ( مانند نتایجی که در این مثال به دست آمده است) بهتر است سوالاتی را که با سایر سوالات همبستگی کمتری دارند شناسایی و از مجموعه سوالات حذف کنید تا مقدار آلفا افزایش یابد. هر چند اگر ضریب آلفای کرونباخ بین ۰/۵ تا ۰/۷ باشد، اعتبار پرسشنامه در حد متوسط ارزیابی می‌شود.

72 برای شناسايی و حذف سوالات ناهمبسته، مراحل زير را دنبال کنيد:
مجددا به کادر محاوره پایایی بروید و از گزینه Statistics به کادر محاوره شکل روبرو منتقل شوید.

73 اگر پايايی پرسشنامه در حد مطلوب نباشد با تشخيص سوالات زائد، بايد مقدار پايايی را به حد مطلوب برسانید.. اين امکان در نرم‌افزار SPSS وجود دارد که بتوان وضعيت هر سوال را از نظر پايايی در مجموعه سوالات بررسی کرد. • برای اين که بخواهيد اثر حذف هر سوال را بر ضريب آلفا معين کنيد و در مورد حذف سوالات اضافه تصميم بگيريد، در کادر محاوره‌ی Reliability Analysis: statistics گزینه‌ی Scale if item delete را انتخاب نماييد. کلید‌های Continue و Ok را به ترتيب کليک کنيد و نتايج را درخروجی مشاهده نماييد. در خروجی SPSS سه جدول که مهمتر از بقيه هستند، به صورت زير مشاهده خواهيد کرد:

74

75 جدول اصلی جدول Reliability Statistics است که در آن مقدار آلفای کرونباخ را برای سوالات این پرسشنامه در حال بررسی برابر ۰/۶۶۰ مشاهده می‌کنید. در جدول Item Statistics شما متغيرها، ميانگين و انحراف معيار هر يک از سوالات و تعداد نمونه ها را مشاهده می‌کنيد. هر چه مقدار آلفا به يک نزديکتر باشد نشان از پايايی بيشتر پرسشنامه دارد . اگر مقدارآلفا بيشتر از 0/7 باشد پايايی خوب و اگر بين 0/5 تا 0/7 باشد پايايی متوسط و اگر کمتر از 0/5 باشد پرسشنامه فاقد پايايی لازم است. در اين مثال مقدار آلفا نشان می دهد که ميزان پايايی پرسشنامه در حد متوسط است.

76 در جدول Item-Total Statistics در ستون اول نام متغیرها (سوالات) و شاخص‌های ستون‌های بعدی در صورت حذف این متغير آمده است. در ستون دوم ميانگين امتيازات هر سوال پس از حذف سوال مورد نظر، در ستون سوم واريانس امتيازات، در ستون چهارم همبستگی بين متغيرها و در ستون پنجم مقدار آلفای کرونباخ را با توجه به حذف متغير مورد نظر را شاهد هستيد. با توجه به اين که با حذف سوال يک، ضريب آلفا به مقدار 0/717 افزايش پيدا می‌کند، می‌توان سوال يک را از مجموعه سوالات حذف کرد.اين روند را به همين ترتيب و تا وقتی که حذف سوالات ناهمبسته منجر به مقدار مطلوب آلفا می شود، ادامه دهيد.